Συντήρηση βιβλίων

To διαδίκτυο είναι μια τεράστια αποθήκη πληροφοριών, όλες αυτές οι πληροφορίες εδώ και αιώνες βρισκόντουσαν σε βιβλία, τυπωμένα ή και χειρόγραφα παλιότερα. Εκατομμύρια τόμοι αποθηκευμένοι σε τεράστιες βιβλιοθήκες. Το χαρτί όμως είναι πολύ ευαίσθητο στη φθορά, μούχλα και διάφοροι άλλοι μικροοργανισμοί το καταστρέφουν με το πέρασμα του χρόνου. Πριν την ανακάλυψη της τυπογραφίας έπρεπε συνεχώς τα χειρόγραφα βιβλία να αντιγράφονται, με αυτόν το τρόπο τα έργα των αρχαίων συγγραφέων έχουν φτάσει στις μέρες μας.

Με την πάροδο του χρόνου βρέθηκαν τρόποι να συντηρούνται τα παλιά έντυπα και χειρόγραφα. Η συντήρηση και η βιβλιοδεσία των παλαιών βιβλίων αποτελεί πολύ σημαντικό έργο, διότι συντελεί ουσιαστικά στη διάσωση της πολιτιστικής, πολιτισμικής μας κληρονομιάς και κατ’ επέκταση της ιστορίας μας.

Η διαδικασία συντήρησης είναι η εξής. Αρχικά γίνεται καθαρισμός των σελίδων είτε με τη μέθοδο του στεγνού είτε του υγρού καθαρισμού. Στη συνέχεια, όποιες σελίδες έχουν υποστεί φθορά (συνήθως από έντομα και υγρασία) συντηρούνται με ειδικό Γιαπωνέζικο χαρτί και κόλλα. Επίσης αντικαθιστώνται τα χαρτόνια που έχουν υποστεί φθορά. Τέλος για τη ράχη χρησιμοποιείται ειδική γάζα ενώ το δέρμα συντηρείται προσεκτικά και όπου είναι ανάγκη συμπληρώνεται. Στη βιβλιοδεσία επικρατούν δύο κυρίως μέθοδοι το ράψιμο της ράχης με ειδικό νήμα και η χρήση κόλλας στη ράχη.

Εδώ και αιώνες τη διάσωση τη φύλαξη και τη συντήρηση των γραπτών κειμένων την έχουν αναλάβει τα μοναστήρια. Την καλύτερη ίσως δουλειά στον τομέα αυτό την κάνουν οι μοναχοί της μονής του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο. Το 1992 δημιουργήθηκε στη Μονή εργαστήριο συντήρησης βιβλίων και χειρογράφων με κατάλληλο εξοπλισμό. Τα καλοκαίρια η μονή διοργανώνει σεμινάρια με θέματα που αφορούν στη συντήρηση και στη μελέτη ιστορικών βιβλιοδεσιών.

Στην Ιταλία η Μονή της Κρυπτοφέρρης είναι από το 1931 η έδρα του Εργαστηρίου Αποκαταστάσεως του Παλαιού Βιβλίου, που φροντίζει για τη διαχείριση της βιβλιογραφικής κληρονομιάς. Στο εργαστήριο αυτό έχουν διασωθεί τα χειρόγραφα του Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης λειτουργεί εργαστήριο συντήρησης της Βιβλιοθήκης από το 1999 με σκοπό την καλύτερη δυνατή προστασία και συντήρηση των κατεστραμμένων τόμων και του φθαρμένου αρχειακού υλικού των Κλειστών συλλογών της Βιβλιοθήκης.