29.12.13

Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά...

Θυμάμαι ήμουν 7-8 χρονών όταν βγήκα για πρώτη φορά να πω τα κάλαντα με το Χρήστο το συνομήλικο γειτονόπουλο το μόνο κολλητό φίλο που είχα στην Αθήνα μέχρι το γυμνάσιο.
Η οικογένεια μου είχε έρθει από την Κωνσταντινούπολη και δεν ήταν σε θέση να μου μάθουν σωστά τα λόγια από τα κάλαντα .

Ήταν η εποχή της μεγάλης μετανάστευσης ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας είχε έρθει στην Αθήνα, το να βρεις ενήλικα που είχε γεννηθεί στην Αθήνα ήταν πολύ δύσκολο. Όποιον ρωτούσα να μου πει τους στίχους από τα κάλαντα μου έλεγε και διαφορετικό τραγούδι. Ανάλογα με την περιοχή που είχαν μεγαλώσει γνώριζαν και τους αντίστοιχους στίχους από τα τοπικά κάλαντα.

Τελικά ξεκινήσαμε ξέροντας μόνο τις δύο πρώτες στροφές και το υπόλοιπο το μάθαμε στην πορεία. Ήταν η καλύτερη μας τα κάλαντα βγάζαμε αρκετά μεγάλο χαρτζιλίκι, ο μέσος μισθός ήταν 15.000 και μείς μαζέυαμε 5-6.000 ο καθένας. Είχαμε μάθει και τα κόλπα την επόμενη χρονιά ξεκινήσαμε από τις 6 το πρωί για να τα πούμε πρώτοι στο ταχυδρομείο πηγαίναμε σε μαγαζιά στο κολωνάκι που πλήρωναν καλά, σε τράπεζες κτλ.

Κάθε περιοχή έχει και τα δικά της κάλαντα. Αυτά είναι τα κάλαντα που έχουν επικρατήσει στις πόλεις και παρακάτω κάλαντα από νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους.


Για όσα παιδιά δε θυμούνται τα λόγια.....

Αυτά είναι τα κάλαντα που λέμε στην Αθήνα !

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά
ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.

Αρχή που βγήκε ο Χριστός
άγιος και Πνευματικός,
στη γη να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει.

Αγιος Βασίλης έρχεται,
και δεν μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
συ' σαι αρχόντισσα κυρία

Βαστάει εικόνα και χαρτί,
ζαχαροκαντιοζύμωτη
χαρτί και καλαμάρι,
δες και με το παλικάρι


Το καλαμάρι έγραφε
την μοίρα του την έλεγε
και το χαρτί ομίλει
δες και με δες και με το νοικοκύρη.


Κάτσε να φας, κάτσε να πιεις
κάτσε το πόνο σου να πεις,
κάτσε - κάτσε να τραγουδήσεις,
και να μας - και να μας καλοκαρδίσεις.





Σε άλλες περιοχές τα λένε κι έτσι:

Άϊ Βασίλης έρχεται
από την Καισαρείαν,
βαστά λιβάνι και κερί,
χαρτί και καλαμάρι.

Το καλαμάρι έγραφε,
και το χαρτί ωμίλει:
Βασίλη, πόθεν έρχεσαι
κι απ' όπου κατεβαίνεις;

από τη μάννα μ' έρχομαι,
και στο σχολειό πηγαίνω.
Κάτσε να φας, κάθσε να πιής,
κάτσε να τραγουδήσης.

Εγώ γράμματα μάθαινα,
τραγούδια δεν ηξεύρω.

Λοιπόν, ηξεύρεις γράμματα;
πε μας την αλφαβήτα.

Και στο ραβδί ακούμπησε
να πη την αλφαβήτα
και το ραβδί ήτον ξηρό
και βλάστησε κλωνάρια.

Στην Ικαρία τα λένε έτσι:


Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά , ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος , εκκλησιά με τ΄ άγιος θρόνος.
Άγιος Βασίλης έρχεται από τον κάβο* Πάπα,
βαστάει και στην πλάτη του μια μαλλιαρή θυλάκα*,
να βάλει μέσα τα ψωμιά , τις τηγανίτες , τα λεφτά.
-Εσένα , αφέντη , πρέπει σου καρέκλα καρυδένια ,
για ν΄ακουμπάς τη μέση σου τη μαργαριταρένια.
-Και πάλι ξαναπρέπει σου , βάλε στραβά το φέσι* σου
και δίπλα το βρακί* σου για να σκάσουν οι εχθροί σου.
-Πολλά ΄παμε τ΄αφέντη μας ας πούμε της κυράς μας.
-Κυρά ψηλή , κυρά λιγνή , κυρά ταπανοφρύδα*
που έχεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθος,
και του κοράκου τα φτερά τά ΄χεις ταπανοφρύδια*
που όταν λουστείς και χτενιστείς και πας στην εκκλησιά σου
η στράτα* ρόδα γέμισε απ΄την περπατησιά σου.
-Πολλά ΄παμε και της κυράς , ας πούμε και της κόρης.
-Έχεις και κόρην όμορφη ,που δεν έχει ιστορία,
ούτε στην Πόλη βρίσκεται , ούτε στη Βενετία.
-Έχεις και κόρη όμορφη , βάλ΄τηνε στο ζεμπίλι*
και κρέμασέ τηνε ψηλά , να μη τη φάν΄ οι ψύλλοι.
-Πολλά ΄παμε , πολλά ΄παμε , μα δε μας εκεράσατε,
κι αν ακόμα θε να πούμε, βάλτε μας κρασί να πιούμε.
-Εφάγαμε τον πετεινό , να φάμε και την κότα
και δώστε μας το φλουράκι* μας, να πάμε σ΄άλλη πόρτα!


Στην Αμοργό:

Αφέντη, αφέντη ολάφεντε πέντε βολές αφέντη εσέ σου πρέπει αφέντη μου στο μαύρο καβαλάρης τρεις να βαστούν τη σέλα σου κι έξε το χαλινάρι και τρεις να σε παρακαλούν αφέντη καβαλάρη.

Οπούπαμε τ' αφέντη μας ας πούμε της κεράς μας. Κερά μαρμαροτράχηλη και φεγγαρομαούλα πούσεις τον ήλιο πρόσωπο και, το φεγγάρι στήθος και του κοκόρου το φτερό εσείς καμαροφρύδι.

Εδώ που καλαντίσαμε καλά μας επληρώσαν καλά να παν τα έτη τους και τα υπάρχοντα τους ρόδα και τριαντάφυλλα εις τα προσκέφαλά τους.

Στην Κεφαλονιά:

Άγιος Βασίλης έρχεται
Γενάρης ξημερώνει !
Ο μήνας που μας έρχεται
το χρόνο φανερώνει.

Την άδεια γυρεύουμε
στο σπίτι σας να μπούμε!
Τον Άγιο με όργανα
και με φωνές να πούμε.

Εκοίταξα στον ουρανό
και είδα δυο λαμπάδες !
και με το καλωσόρισμα
καλές σας εορτάδες

Και πάλι ξανακοίταξα
και είδα δυο στεφάνια!
Και με το καληνύχτισμα
καλά σας Θεοφάνεια.

Στη Ζάκυνθο:

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά
κι αρχή καλό μας χρόνος!
Υγεία αγάπη και χαρά
να φέρει ο νέος χρόνος!
Υγεία αγάπη και χαρά
να φέρει ο νέος χρόνος!

Να ζήσει ο κύρης ο καλός
να ζήσει κι η κυρά του!
Ολά του κόσμου τ΄αγαθά
να έχει η φαμελιά του!
Ολά του κόσμου τ΄αγαθά
να έχει η φαμελιά του!
Να ζήσει τ΄αρχοντόπουλο
που ΄χει καρδιά μεγάλη!
Σ΄εμάς και την παρέα μας
ενά φλουρί να βάλει...
Σ΄εμάς και την παρέα μας
ενά φλουρί να βάλει...

Στην Κέρκυρα:

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, πρώτη του Γεναρίου.
Αύριο ξημερώνεται τ΄Αγίου Βασιλείου.
Άγιος Βασίλης έρχεται, από την Καισαρεία.
Βαστάει εικόνα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι.
Το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί μιλούσε!
-Βασίλη πόθεν έρχεσαι και πόθε κατεβαίνεις;
-Από τη μάνα μ΄ έρχομαι και στο σχολειό πηγαίνω,
να μάθω τ΄άγια γράμματα και τ΄άγιο Ευαγγέλιο!
Σ΄ αυτήν την πόρτα που ΄ρθαμε, πέτρα να μη ραγίσει,
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού,χρόνια πολλά να ζήσει!
Να ζήσει χρόνους εκατό και να τους απεράσει,
και στων παιδιών του τις χαρές κουφέτα να μοιράσει!
Κυρά χρυσή , κυρ΄ αργυρή , κυρά μαλαματένια,
που σε χτενίζουν άγγελοι με τα χρυσά τους χτένια,
άνοιξε το πουγκάκι σου το μαργαριταρένιο,
και δώσε μ΄ ένα τάλληρο, ας είναι κι ασημένιο!
Και τώρα καληνύχτα σας, καλό ξημέρωμά σας,
κι ο Άγιος Βασίλειος να ΄ναί βοήθειά σας!

πηγή

11.12.13

Παιδικά εργαστήρια στο μουσείο της Ακρόπολης

Ένα εορταστικό πρόγραμμα για μικρούς και μεγάλους έχει ετοιμάσει  το Μουσείο της Ακρόπολης.

Δώρα προορισμένα για θεούς και γλυκά με παράδοση χιλιάδων χρόνων, τα οποία θα κατασκευάσουν τα παιδιά σε εργαστήρια που με καθοδήγηση αρχαιολόγων και άλλων ειδικών θα μάθουν και θα διασκεδάσουν ταυτόχρονα.

Γιορτές της αρχαίας Αττικής και χριστουγεννιάτικες και πρωτοχρονιάτικες μουσικές μελωδίες θα παρουσιαστούν με θεαματικές εκδηλώσεις.

Το πρώτο εργαστήρι για παιδιά 8-12 ετών με την ονομασία "δώρα για θεούς και ανθρώπους θα λειτουργεί .Σάββατο 21 Δεκεμβρίου & Σάββατο 28 Δεκεμβρίου, 11:00 π.μ. & 5:00 μ.μ. Κυριακή 22 Δεκεμβρίου & Κυριακή 29 Δεκεμβρίου: 5:00 μ.μ. & 6:00 μ.μ.






Το δεύτερο με την ονομασία "Ερεσιώνη" στο οποίο τα παιδιά από 7-12 ετών θα στολίσουν κλάδους ελέας, με την καθοδήγηση  του Τομέα Ενημέρωσης & Εκπαίδευσης της ΥΣΜΑ.   θα λειτουργεί Κυριακή 22 Δεκεμβρίου & Κυριακή 29 Δεκεμβρίου, 11:00 π.μ., 12:00 μ.μ., 01:30 μ.μ., 02:30 μ.μ.

Και το τρίτο και ίσως το καλύτερο "φτιάχνουμε αρχαία γλυκά στο μουσείο"  θα μάθουν τη παρασκευή εδεσμάτων στην αρχαιότητα, αλλά και τη σχέση της διατροφής με τη γιορτή και την καθημερινότητα, έναν μαγικό κόσμο θα ανακαλύψουν τα παιδιά, με τους Αρχαιολόγους – Φροντιστές του Μουσείου.
 'Ωρες λειτουργίας : Κυριακή 22 Δεκεμβρίου & Κυριακή 29 Δεκεμβρίου, 11:00 π.μ. & 01:00 μ.μ.

Τα δύο πρώτα θα κοστίζουν 2 ευρώ για το κάθε παιδί και το τρίτο 3 ευρώ, ποσά συμβολικά όπως λέει το μουσείο, αν και με τη κρίση αυτό είναι υποκειμενικό.


Σάββατο 21 Δεκεμβρίου & Σάββατο 28 Δεκεμβρίου, 12:30 μ.μ. & 06:00 μ.μ.θα παρουσιαστούν οι γιορτές της αρχαίας Αττικής για ενήλικες.

Τη Κυριακή 29 Δεκεμβρίου, στις 12:00 το μεσημέρι, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν γιορτινές μελωδίες από το ιστορικό μουσικό σχήμα της Στρατιωτικής Μουσικής Αθηνών

 Ιδιαίτερο θα είναι το γούρι του Μουσείου για το 2014. Για την ακρίβεια, το φετινό γούρι, θα είναι ένα φίδι! Μπορεί να είναι λίγο ασυνήθιστο, αλλά για τους αρχαίους το φίδι δεν ήταν κάτι αρνητικό, αντιθέτως είχε θετική σημασία, καθώς ήταν ο φύλακας του Ερεχθείου στην Ακρόπολη, ο θεός Δίας Μειλίχιος που αγαπούσε τους ανθρώπους και τους χάριζε πλούτη, αλλά και ο θεραπευτικός συνοδός του Ασκληπιού. Μάλιστα, ένα τέτοιο «καλό φίδι» απεικονίζεται στην στήλη του Σίλωνα, του 4ου αι. π.Χ., από τη νότια πλαγιά της Ακρόπολης.



 Περισσότερες πληροφορίες στον ιστότοπο του Μουσείου Ακρόπολης.